Dünya üzerinde insanların iz bırakmadığı çok az yer var. Gezegendeki kara parçalarının tahminen %95'i - Antarktika hariç, her ne kadar insanlık orada da iz bırakmış olsa da - insan faaliyetlerinin izlerini taşıyor. Yakın zamanda yapılan bir analize göre, bu toprakların yaklaşık %16'sı büyük ölçüde değişime uğramış durumda.
Kentsel gelişim, büyük ölçekli mühendislik çalışmaları ve madencilik projeleri dünyanın görünümünü yeniden şekillendirirken, ormansızlaşma ve tarım tüm ekosistemleri değiştiriyor. İnsanlar tarafından üretilen kirliliğe gezegenimizin hemen her köşesinde rastlamak mümkün.
Dünya'nın yeniden şekillenmesi 2023 yılında da olumlu ve olumsuz yönde hızla devam etti. Aşağıda bu yıl gezegenin görünümünü en dramatik şekilde değiştiren durumlardan bazılarına yer veriyoruz.
Vietnam'da Phan Vinh Adası adıyla da bilinen Pearson Resifi
Sadece iki yıl önce Güney Çin Denizi'ndeki Pearson Resifi, uzaydan bakıldığında Spratly Adaları'nı oluşturan 100'den fazla resif ve kumla kaplı mercan lekesi arasında küçük bir mercan adasından ibaretti (2021'deki hali aşağıda). Ancak 1970'lerin sonlarından beri adayı işgal eden Vietnam, 2021'in sonlarına doğru büyük bir genişleme projesine girişti. Tarama ve dolgu çalışmalarıyla adaya 163 dönüm (66 hektar) arazi ekleyen ülke, resifin ortasında Ağustos 2023'te çekilen yukarıdaki uydu görüntüsünde de görülebilen korunaklı bir liman oluşturdu.
KAYNAK,MAXAR
Nisan 2021'de resifin çoğu su altındaydı ve sadece ucunda küçücük bir ada görünür haldeydi
Aralarında Çin, Filipinler ve Tayvan'ın da bulunduğu bir dizi ülke bu adalar üzerinde hak iddia ediyor. Vietnam 2023 yılında Spratly'deki beş yeni adada 330 dönümlük (133 hektar) ek arazi oluşturdu. Son on yılda Güney Çin Denizi'ndeki ada inşaları nedeniyle 6.200 dönümlük mercan resifinin tahrip edildiğini ve bunun büyük bir kısmının Çin kaynaklı olduğunu iddia ediyor. Çin bu yeni adalarda, büyük bir hava üssünün de bulunduğu çok sayıda askeri üs inşa etti.
KAYNAK,MAXAR
Arjantin'in Jujuy Eyaletindeki Cauchari-Olaroz lityum madeni, bu metale yönelik artan talep nedeniyle 2023 yılında açılan bir dizi yeni maden işletmesinden biri oldu
Elektrikli araçlar ve aküyle çalışan diğer cihazlardaki artış, son yıllarda lityuma olan talebi artırdı. Ancak bu kritik metalin önümüzdeki yıllarda tükeneceğine dair uyarılar, onu çıkarmak için yeni madenler açılmasına yol açtı. Arjantin'in Jujuy Eyaletindeki Cauchari-Olaroz projesi de 2023 yılında faaliyete geçenler arasında. Uydu görüntüsünde parlak yeşil buharlaşma havuzları açıkça görülüyor. Lityum, Güney Amerika'daki tuz düzlüklerinde tuzlu su haline getirilerek çıkarılıyor ve daha sonra lityum konsantresi için buharlaştırılıyor.
KAYNAK,AB COPERNICUS SENTINEL-2
Myanmar'daki Inle Gölü'nde yüzer çiftlikler
Myanmar'ın doğusundaki Shan Dağları'nda, değişen tarım uygulamaları Inle Gölü'nün yüzeyini dönüştürdü. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan göl, kıyılarında yaşayan köylüler ve balıkçılar tarafından oluşturulan yüzer tarlalarıyla ünlü. Ancak büyük ölçekli domates yetiştiriciliğindeki artış gölün yüzey alanını önemli ölçüde daralttı.
KAYNAK,MAXAR
Şili'nin kuzeyinde Tarapacá bölgesindeki Quebrada Blanca bakır madeni işletmesi 2023 yılında faaliyetlerini genişletti
And Dağları'nın yükseklerinde, yaklaşık 4,400 metrede büyük bir delik açılıyor. Bu, 2023 yılında faaliyetlerini genişleten Quebrada Blanca adlı açık ocak bakır madeni. Madeni işleten şirketler buradan yılda 300.000 ton bakır üretmeyi umuyor.
KAYNAK,GETTY IMAGES
Ukrayna'daki Kahovka Rezervuarı'nda barajın hasar görmesiyle su seviyesi düştü ve geniş çaplı ekolojik yıkıma neden oldu
6 Haziran 2023'te Kahovka Barajı'nıda bir dizi patlama nedeniyle sular Dinyeper Nehri'ne boşaldı ve ciddi sel baskınlarına yol açtı. Ukrayna ordusu Rusya'yı barajı kasten havaya uçurmakla suçlarken, Rusya da Ukrayna'yı suçladı. Suyu tutacak baraj olmayınca, civar bölgeler aylar boyunca değişime uğradı. Rezervuarın beslediği kanallar ağı yaz boyunca kurudu ve çevredeki tarım arazilerinde çalışanlar ürünlerini sulamakta zorlandı.
KAYNAK,NASA
Patlamalardan önce Kahovka rezervuarındaki su miktarı son yılların en yüksek seviyesiydi, ancak barajın yıkılmasından sonra neredeyse kurudu. BM Çevre Programı tarafından yapılan bir değerlendirme, hasarı Ukrayna sınırlarının çok ötesine uzanacak "geniş kapsamlı bir çevre felaketi" olarak tanımladı.
KAYNAK,MAXAR
BAE'deki Ez-Zafra Güneş Panelleri Projesi
Abu Dhabi'ye 35 km uzaklıktaki çöl, dünyanın en büyük güneş enerjisi santraline dönüştürüldü. Yaklaşık 200.000 eve yetecek kadar elektrik üretme kapasitesine sahip olan Az-Zafra Güneş Enerjisi Projesi'nde dört milyondan fazla güneş paneli bulunuyor.
KAYNAK,MAXAR
Eylül 2023'te Etiyopya, Mavi Nil üzerindeki Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'nı başarıyla doldurduğunu duyurdu. Ancak bu haber, Mısır'ın Etiyopya'yı su tedarikini tehdit etmekle suçlamasıyla birlikte, aşağı havzadaki ülkeleri kızdırdı. Etiyopya'nın elektrik üretmek için kullanmak istediği baraj, komşularının su kaynakları üzerinde kontrol sağlayabileceği için oldukça tartışmalı bir konu oldu.
KAYNAK,GETTY IMAGES
Suudi Arabistan'da Neom kentindeki The Line projesi, çizgisel yerleşim esasına göre inşa edilen bir şehir olacak
Suudi Arabistan'ın batı kıyısındaki devasa bir bölge olan Neom'da inşa edilmekte olan 170 km uzunluğundaki The Line şehrinin bir kısmının temelleri çöl boyunca devasa bir iz bırakıyor. Suudi Arabistan burayı "geleceğin planı" olacak yüksek teknolojili bir eko-şehir olarak tanıtıyor. Bazı eleştirmenler ise planlanan şehrin yeşil niteliğini sorguluyor.
