İngiltere’de yaşayan Uygur Türkleri, Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin iki kuruluş yılını düzenledikleri programla kutladı.
Enfield’deki hafta sonları hizmet veren Uygur Okulu’nda, UK Uyghur Community tarafından 16 Kasım Cumartesi günü düzenlenen kutlama etkinliğinde, Uyghur Solidarity Campaign’den David Ball, Stop Uyghur Genocide’den Rahima Mahmut, İngiltere Türk Dünyası Platformu Başkanı Atilla Abacıoğlu, Eğitimci Aktivist Necmi Hasanoğlu, Birleşik Krallık Kazak Türkleri Derneği’nden Abdusselam Savaş, İngiltere Uygur toplumu temsilcileri ve seçkin bir katılımcı hazır bulundu.
UK Uyghur Community Başkanı Maire Aisa yaptığı konuşmada, Doğu Türkistan tarihinde, 1933 ve 1944’de olmak üzere iki bağımsız ilanı yaşandığınıve Doğu Türkistan’daki Uygur halkının güçlü sembolleri olmaya devam ettiğini söyledi.
Maire Aisa, Doğu Türkistan Cumhuriyetlerinin kuruluş ve yaşama süreçleri ile ilgili şöyle konuştu:
“1933'te, siyasi çalkantı ve yaygın huzursuzluk döneminin ortasında, ilk Doğu Türkistan Cumhuriyeti kuruldu. Bu yeni devlet, Çin hükümetinin zayıflayan kontrolü ve yerel Müslüman toplulukların kendi kaderini tayin etme mücadeleleri de dahil olmak üzere bölgesel ve küresel siyasetin karmaşık dinamiklerine bir yanıt olarak ortaya çıktı. Bu cumhuriyet sadece birkaç ay ayakta kalabilmiş olsa da, bölgenin kimliğinin ve özerklik arzusunun önemli bir ifadesiydi.
Bundan sadece on yıldan biraz fazla bir süre sonra, 1944'te, günümüzde İli İsyanı olarak bilinen olayda İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti ilan edildi. Bu sadece izole bir olay değil, aynı zamanda dış kontrole ve devam eden baskıya karşı kolektif direnişin bir tezahürüydü.
Her iki cumhuriyet de aşılması güç zorluklarla karşı karşıyaydı. İlki iç bölünmeye ve dış askeri baskıya karşı mücadele ederken, ikincisi sonunda 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'ne dahil edildi. Yine de, bu kısa bağımsızlık dönemleri kalıcı bir miras bıraktı.
Ancak şimdiye kadar Uygurlar halktan ve hükümetler düzeyinde yeterli destek almadılar ve hala özgürlük ve insan hakları olmadan baskı altında yaşıyorlar. Uygur soykırımının yerel ve uluslararası topluluklar tarafından ciddiye alınması ve bu soykırımı durdurmak için destek amacıyla derhal harekete geçilmesi gerekiyor.”
UYGUR KÜLTÜRÜNDEN ÖRNEKLER SUNULDU
Dilnaz Kerim’in İngilizce ve Alimu Abudula’nın Uygurca sunumu ile gerçekleşsen kutlama etkinliğinde, çocuklar Uygur kültürünü anlatan şiir ve şarkılar okuyup, dans örnekleri sundular. Doğu Türkistan ve Uygur kültürünü yansıtan resimler ile semboller sergilendi.
Uygur tarihi ile ilgili bilgi paylaşımlarının yapıldığı etkinlik, hanımların hazırladığı Uygur mutfağının leziz yemek ve tatlıları ikram edildi.
Katılanlar, yeni nesillerin tarihlerini bilmeleri ve kültürlerini yaşamaları için dil eğitiminin yanısıra, bu gibi kültürel etkinliklerin düzenli olarak gerçekleştirilmesi dileğinde bulundular.
